Marc en Charlotte werkten één maand in de jungle van Ecuador

Na twaalf uur vliegen, vier uur wachten bij een bushalte en nog eens twaalf uur in een hobbelige nachtbus, kwamen anesthesioloog-intensivist Marc Schluep en sedatiespecialist Charlotte Oomens op 1 september 2024 aan in Putumayo, een van de meest afgelegen, arme en instabiele gebieden van Ecuador. Tijd om bij te komen van hun reis was er niet. De spiksplinternieuwe operatiekamer (OK) van Hospital San Miguel, waar ze een maand lang vrijwilligerswerk zouden doen, was net één dag voor hun aankomst klaar, maar stond nog helemaal leeg. En dat terwijl er die week al drie operaties op de planning stonden. Marc en Charlotte moesten dus meteen aan de slag.

Marc en Charlotte hadden één maand te tijd om de twee tropenartsen die het ziekenhuis hebben opgericht, de basisprincipes van anesthesie bij te brengen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het zetten van een ruggenprik en het toedienen van sedatie. “Putumayo is een gebied met beperkte toegang tot medische zorg; het dichtstbijzijnde ziekenhuis ligt op vier uur rijden. Door de tropenartsen de basisprincipes van anesthesie te leren, kunnen zij eenvoudige operaties voortaan zelf uitvoeren in de kliniek. Dat betekent een enorme verandering en vooruitgang voor de gemeenschap,” vertelt Charlotte.

Een beetje zoals thuis
Vanuit Nederland hadden Marc en Charlotte vier grote koffers vol medische materialen meegenomen, zoals medicijnen en een monitor. Daarnaast hadden ze van de apotheek van het Bravis ziekenhuis een startpakket voor plaatselijke verdovingen en ruggenprikken gekregen. Op de eerste dag zorgden ze er samen met de medewerkers van
Hospital San Miguelvoor dat alles een plek kreeg in de operatiekamer en werd geïnstalleerd of aangesloten. “Normaal loop je een operatiekamer binnen en staat alles al op de juiste plek. Hier troffen we, op een operatiebed na, een lege kamer aan. We moesten zelf bedenken waar alles moest komen. Dat lijkt eenvoudiger dan het is, want tijdens de eerste operatie merkten we dat we kleine dingen misten of dat het toch handiger zou zijn als de monitor rechts stond in plaats van links. Het is grappig om te zien hoe we de ruimte uiteindelijk precies zo hebben ingericht als we bij Bravis gewend zijn,” legt Marc uit.

Geen medische opleiding
Op de tweede dag stonden er drie operaties op de planning, twee lelijke geïnfecteerde wonden en iemand die zichzelf door z’n voet had geschoten tijdens het jagen. Voor Marc en Charlotte is het vanzelfsprekend om op een operatiekamer te staan, maar voor de tropenartsen en de medewerkers van Hospital San Miguel was het de eerste keer. “We hebben de medewerkers geleerd hoe ze moeten handelen als de vitale functies van een patiënt tijdens een operatie verslechteren. Dat vonden we in het begin best lastig. Veel van deze mensen hebben geen medische opleiding, dus je moet heel duidelijk en precies zijn in je instructies. Niet alles blijft altijd even goed hangen, maar gelukkig was hun motivatie om te leren enorm. Ze zijn ontzettend dankbaar dat je hen iets wilt leren. Ze grijpen elke kans aan en doen precies wat je zegt”, aldus Charlotte.

Een kip slachten
Ook de patiënten hadden uitgekeken naar de komst van Marc en Charlotte. Waar ze vroeger uren moesten reizen, vaak eerst over het water en daarna over slechte wegen vol misselijkmakende kuilen en hobbels, kunnen ze nu voor eenvoudige operaties terecht in de lokale kliniek. Dit maakt de zorg voor de gemeenschap veel toegankelijker. “Een man was zo blij dat we zijn vrouw geholpen hadden, dat hij vroeg of hij een kip voor ons mocht slachten. Een van de tropenartsen reageerde meteen: ‘Dat mag, maar niet hier!’”, vertelt Marc met een glimlach. "We dachten eerst dat het een grap was, want zoiets kun je je in Nederland helemaal niet voorstellen. Wij krijgen wel eens een taart of een doosje Merci, maar in Putumayo is het slachten en bereiden van een dier blijkbaar een normale manier om iemand te bedanken. De volgende dag kwam de man terug met twee grote pannen vol kip, rijst en andere gerechten die hij speciaal voor ons had klaargemaakt. Die bijzondere ervaring zullen we nooit meer vergeten.”

Vrouwen in hun kracht
In het begin voerden Marc en Charlotte vooral chirurgische en andere kleinere operaties uit, maar in de laatste twee weken lag de focus vooral op gynaecologische ingrepen. “Toen kregen we ondersteuning van een gynaecoloog uit Den Helder. In twee weken tijd hebben de tropenartsen geleerd hoe ze sterilisaties, keizersneden en baarmoederverwijderingen moesten uitvoeren,” vertelt Marc. “Dit zijn belangrijke behandelingen voor de kliniek. Ze proberen vrouwen daar namelijk meer in hun kracht te zetten. Dat doen ze onder andere door medische behandelingen aan te bieden waarmee vrouwen meer controle krijgen over hun lichaam, zoals een sterilisatie. Dit is een bijzondere ontwikkeling voor een regio die voornamelijk door mannen wordt geleid, en waar vrouwen weinig aandacht en respect krijgen.”

Hulp op afstand
Op 29 september ging de gynaecoloog uit Den Helder terug naar Nederland, en Marc en Charlotte vertrokken een dag later. “Dat voelde toch wel een beetje vreemd,” vertelt Charlotte. “Vanaf dat moment stonden de tropenartsen en de medewerkers van het ziekenhuis er weer alleen voor. Een maand is eigenlijk te kort om iemand alles over anesthesie te leren, maar we hebben er vertrouwen in dat het team zelfstandig verder kan. Marc spreekt vloeiend Spaans, dus we konden alles in hun eigen taal uitleggen, en we deden dat altijd zo simpel en overzichtelijk mogelijk. Verder hebben we van te voren gecontroleerd of de producten die we vanuit Nederland hadden meegenomen, ook in Ecuador verkrijgbaar waren. Daarnaast hebben we nog een donatie gedaan  zodat ze deze producten het komende jaar opnieuw aan kunnen schaffen. Het team heeft nu kennis van anesthesie en een werkzame operatiekamer. En mochten ze iets toch niet weten, dan kunnen ze ons – net als andere zorgprofessionals uit hun netwerk – altijd telefonisch bereiken. We zijn vanuit Nederland al een paar keer digitaal te hulp geschoten”, aldus Charlotte.

Voor herhaling vatbaar
Marc en Charlotte kijken met een goed gevoel terug op hun avontuur in Putumayo. Hoewel ze blij zijn dat ze niet meer dagelijks hoeven te werken in een tropisch klimaat met temperaturen rond de 36 graden, of hun bed hoeven te controleren op giftige beesten, zouden ze allebei graag nog een keer teruggaan. “En dan gaan we niet alleen,” lacht Marc. “Er hebben al meerdere collega’s aangegeven met ons mee te willen. We overwegen om met een heel team terug te gaan en ons te richten op de moeilijkere operaties die de tropenartsen zelf niet kunnen uitvoeren. Als we alles goed voorbereiden, kunnen we met een bliksembezoek van slechts een paar dagen heel veel mensen helpen.”

Foto's Ecuador.png