Operatie van de balzak bij volwassenen (Hydrocele- spermatocele- en varicocele operatie)

Een hydrocele (hydros = water, cele = holte) is een goedaardige zwelling gevuld met vocht (zie afbeelding 1). Hydroceles komen zeer veel voor en hoeven meestal niet te worden behandeld. Een spermatocele is een holte gevuld met spermacellen (zie afbeelding 2). Een spermatocele is vaak los van de zaadbal te voelen, terwijl bij een hydrocele de zaadbal binnen in de vochtophoping zit. Bij een varicocele (varices = spataderen) zijn er spataderen ontstaan, dit zijn de bloedvaten die het bloed uit de bal afvloeren (zie afbeelding 3). Bij een hydrocele, spermatocele of varicocele bestaat nooit het gevaar dat zij kwaadaardig worden als er niets aan wordt gedaan.

Afbeelding 1                         

Afbeelding 2

Afbeelding 3

Hydrocele

Normaal worden de zaadballen omgeven door een met vocht gevuld vlies, waarbinnen de zaadbal kan bewegen. Onder bepaalde omstandigheden (zoals een ongeval of infectie), maar heel vaak ook zonder aanwijsbare oorzaak, neemt de hoeveelheid vocht rond de bal sterk toe. Zo ontstaat een hydrocele. Soms ontstaat een hydrocele ook als reactie op een gezwel of ernstige ontsteking. Het is dan belangrijk dat de oorzaak van de hydrocele nader wordt onderzocht. Meestal is een lichamelijk onderzoek hiertoe voldoende, maar soms is echografisch onderzoek van de balzak nodig. Vaak zijn hydroceles klein en zacht aanvoelend. Maar ze kunnen ook groot worden, tot wel 15 cm in doorsnede.

Spermatocele

Spermatoceles ontstaan vanuit de bijbal. Het zaadvocht dat in de zaadbal wordt gevormd, wordt naar de bijbal getransporteerd waar verdere rijping plaatsvindt. Vanuit de bijbal gaat het zaadvocht via de zaadleider richting prostaat. De bijbal bestaat uit talrijke kleine verzamelbuisjes. Soms ontstaat een verwijding van zo’n buisje omdat het zaadtransport niet goed verloopt. Bijvoorbeeld bij een ontsteking of na een ongeval. Vaak blijft zo’n verwijding klein, maar soms wordt deze groter en dan ontstaat een spermatocele.

Varicocele

Een varicocele wordt vooral in staande houding, bij inspanning of bij hoesten gevoeld als een ‘worstvormige’ zwelling in het steeltje waaraan de bal is opgehangen. Het betreft spataderen, zoals er ook elders in het lichaam spataderen kunnen optreden. Het is niet gevaarlijk en komt redelijk vaak voor. De meeste mannen hebben er zelfs geen last van. Soms zijn er pijnklachten, met name bij inspanning, zoals sporten of bij langdurig staan. De varicocele wordt al vele jaren in verband gebracht met onvruchtbaarheid, maar het definitieve bewijs ontbreekt. In liggende houding zijn ze vaak minder goed te voelen dan staand.

Hydroceles, spermatoceles en varicoceles gaan meestal niet vanzelf weer weg. Maar vaak geven ze geen klachten; ze zijn pijnloos en meestal beperkt van grootte. Ze hoeven dan ook vaak niet te worden behandeld. Maar soms worden ze zó groot dat ze hinderlijk worden en klachten geven bij bepaalde activiteiten. Soms wordt het cosmetische aspect als storend ervaren. Als een spermatocele, varicocele of hydrocele moet worden behandeld, betekent dat een operatie. De ingreep vindt plaats onder algehele verdoving (narcose) of regionale verdoving met een ruggenprik. Meer informatie hierover krijgt u tijdens het preoperatief spreekuur. De operatie wordt vaak in dagopname of tijdens een korte opname verricht.

Als u bloedverdunnende medicijnen gebruikt zoals marcoumar, sintrommitis of ascal, dan moet u dit van tevoren aan de uroloog vertellen. In overleg met de uroloog stopt u het gebruik van deze medicijnen geruime tijd voor de operatie. De operatie vindt meestal onder plaatselijke verdoving plaats. Ook algehele anesthesie (narcose) of een ruggenprik is mogelijk. Dit bespreekt de anesthesioloog met u. Hoe u zich op de narcose moet voorbereiden leest u in de folders anesthesie en nuchterbeleid volwassen vanaf 16 jaar.

Een verpleegkundige brengt u naar de operatiekamer. U ontmoet hier de anesthesioloog, die de verdoving toedient. Daarna begint de uroloog met de operatie. De uroloog maakt een snede in de balzak. Via deze snede worden de bal en bijbal geïnspecteerd en wordt de hydrocele of spermatocele verwijderd. Een varicocele kan op verschillende niveaus worden behandeld, de incisie kan bij de balzak, in de lies of bij de buik worden gemaakt. De huidwond wordt met oplosbare hechtingen gesloten. De ingreep duurt ongeveer 30 minuten.

Na de operatie gaat u voor korte tijd naar de uitslaapkamer (recovery). Als u weer voldoende bij kennis bent en de controles van bijvoorbeeld bloeddruk en ademhaling in orde zijn, gaat u terug naar de verpleegafdeling.

• Na de operatie kunt u het beste een onderbroek dragen die u steun geeft (dus geen wijde boxershort), ook ‘s nachts. Hiermee vermindert u de kans op zwelling.
• Vaak is er na de operatie een zwelling rondom de zaadbal, die geleidelijk uit zichzelf verdwijnt.
• De eerste week na de ingreep is het verstandig het rustig aan te doen. Zelf voelt u meestal het beste wat u wel en niet kunt. Verder raden wij u aan tillen en sporten uit te stellen tot na het volgende polikliniekbezoek.
• Na 7 dagen is zwemmen meestal weer mogelijk.
• U mag gewoon douchen. Gebruik geen zeep bij het wassen van uw balzak.

• Soms ontstaat er na de ingreep een bloeduitstorting, overmatig pijn in het wondgebied of een infectie.
• Een blauwverkleuring van de wond komt geregeld voor en hoeft niet te worden behandeld.
• Een hydrocele komt zelden terug (1 à 2 procent). Maar na een spermatocele operatie kan een nieuwe spermatocele ontstaan. Dat komt doordat een operatie aan de bijbal – zoals bij een spermatocele – een afsluiting kan veroorzaken in het transportsysteem van zaadcellen tussen zaadbal en prostaat. Dit zou kunnen resulteren in sterilisatie aan de geopereerde zijde. Daarom geldt een zekere terughoudendheid bij de behandeling van spermatoceles als er nog een kinderwens is. Dit geldt niet voor een hydrocele operatie.

Soms wordt een hydrocele behandeld met ‘aspiratie’. Dat wil zeggen dat met een naald wordt geprikt in de vochtholte en het vocht wordt opgezogen. Soms wordt hierna een stof ingebracht om de holtewanden te laten verkleven. Deze techniek wordt nog wel toegepast als een operatie niet gewenst of mogelijk is. Maar deze behandeling betekent een hogere kans op terugkeer van de hydrocele en op infecties.

Krijgt u de eerste veertien dagen na de operatie problemen die te maken hebben met de operatie? Neem dan contact op met het ziekenhuis.

• Op maandag tot en met vrijdag tussen 08.30 - 12.00 uur en 13.30 - 16.00 uur belt u met de polikliniek urologie, tel. 088 - 70 68 272.
• Buiten deze tijden belt u met de afdeling spoedeisende hulp: tel. 088 - 70 68 889.

Bij het schrijven van deze informatie heeft Bravis gebruik gemaakt van een brochure van de Nederlandse Vereniging voor Urologie.

03/23